दशैँ ’ ६३

source : google

म लगबग १३ वर्षको थिएँ । हरेक वर्षझैँ दशैँ मनाउन काठमान्डौबाट आफ्नै गाँउ धादिंग गएको थिएँ । त्यतिवेला दशैँ एउटा खुसीको पोको थियो, धेरै दिन देखिको रमाउने धोको थियो । शहरमा पढ्ने, अनि दुई चार दिन मात्र गाँउ बस्ने भएकाले म सानोतिनो “हिरो” नै कहलिन्थें ।

फूलपातीको दिन थियो ।  “आउ जाम बाहिर डुल्न”, सन्तोषले तलबाट बोलायो । ऊ मेरो मिल्ने साथी  थियो ।  म दलिनमा बसेर यसो यताउति चियाउदै थिएँ ।  खासै काम पनि थिएन ।  दशैँमै किनेको नयाँ  पाइन्ट लगाएँ, अनि तल झरें ।   हामी दुई बजार डुल्न लाग्यौं ।

खहरे बजार खासै ठूलो छैन । विचमा मोटर गुड्ने सडक र दाँयावाँया लस्करै मिलेका घरहरु, कुनै चित्रकारले क्यानभासमा उतारेको सुन्दर वस्ती जस्तै छ खहरे । बेशी झरेकाहरु दशैँ मनाउन गाउँ नै लागिसकेका छन् ।  यहिँका रैथाने र स्थाई बसोबास भएकाहरु मात्र छन् ।  केहि पसल खुलेका छन् ।  म हरेक पटक दशैँ मनाउन गाँउ आँउदा केहि नयाँ परिवर्तन भएकै हुन्छ ।  योपाली आँखुखोलामाथि नयाँ झोलुंगे पुल बनेछ । चिसो हावाको मन्द वेगसंग खोलाको सुसाइमा हराउदै पुलबाट कंचन पानी बगीरहेको हेर्दा छुट्टै आनन्द आउछ ।

हामी दुई त्यतैतिर लम्कियौं ।   पुलको जिपनेर मान्छेहरुको हुल थियो, बीचमा एकजना कराइरहेको थियो।   ए, त्यहाँ त लंगुरबुर्जा खेलाइरहेको रहेछ ।  हामी पनि त्यहि हुलमा मिसीयौं ।

“पान तेव्वरSSSSSSSS, अरु बात छैन” खेलाउने मान्छे करायो ।

हेर्दा हेर्दै एउटा मान्छेले ५० को १५० कमायो । अरु खालमा राखेको पैसा भने सबै खेलाउनेले नै सोहोर्यो ।

मलाई पनि कुनैमा थापम थापम झैँ भयो । तर आफुसंग पैसा थिएन ।  कसो गर्ने के गर्ने भयो । सन्तोषलाई भने, “ओइ पख है, म घर गएर पैसा लिएर आउछु ।”

उसलाई त्यहिँ वस्न लगाएर म घरतिर लागेँ ।  घरमा कोहि थिएनन ।  बुबा खसी लिन पल्लो गाँउ जानुभएको थियो, आमा पारी मिलमा ।  लौ पर्यो फसाद, कसो गर्ने त । घरमा एक-दुई रूपयाँको सिक्का यता उति झरीरहेको हुन्थ्यो ।  छ कि भनेर खोजें ।  तर कतै केहि भेटिन ।

झट्ट आँखा भित्ता झुण्डीरहेको हजुरबुबाको इस्टकोटमा गयो । ढुंगा खोज्दा देउता मिलेझै भयो ।  मनमा पाप पलायो ।  धत्त्, त्यस्तो काम गर्न हुन्न झैँ लाग्यो । तर, आ जे पर्ला पर्ला, कसरी थाह पाउलान र । हात भित्री गोजीमा छिराएँ र २०, २० को दुइटा नोट झिकें । हो, म जिन्दगीमा पहिलोपल्ट चोर बने, हजुरबुबाको खल्तीको ४० रुपयाँ चोर ।

त्यसपछि फिलीली कुदेर उहि ठाँउमा पुगें ।  मान्छेको भिड अलिक कम भएछ ।  सन्तोष भने त्यहिँ रहेछ ।

“ल्यायौ ?” उसले सोध्यो ।

“अँ, मुन्टो हल्लाएँ ।”

ल पख एकछिन दाउ हेरम ।  खालमा १-२ रुपयाँका सिक्का देखि १०० रुपयाँ राख्ने सम्म थिए । गट्टी गुर्क्याउने एकजना र पैसा सोहोर्ने अर्कै थियो ।  जम्मा पारेको पैसाको चुली नै बनिसकेको थियो ।   अघिदेखि दाउ पारिरहेको त्यो मान्छेले इटामा राखेर दोव्वर खायो । उसैको सिको गर्दै जता राख्यो उतै राख्ने बिचार गरें ।

जे पर्ला पर्ला, ल पानमा २०, मैले २० रुपयाँ पानको खालमा फालिदिएँ ।

“झण्डी चौवरSSSSSS”

“ज्या, थुइक्क झण्डीमा राख्नु पर्ने रैछ ।” अनिल सुसायो, “हेर, ऐले ठाँउको ठाँउ ८० रुपयाँ हात लाग्थ्यो ।”

अव बाकि २० रुपयाँ थियो । चोक्टा खान गाको बुढी, झोलमा डुवेर मरी भने झैँ होला जस्तो भयो ।  आ, जे पर्ला पर्ला, गए बाउको, आए साउको ।

“ल झण्डीमा २० ।” मैले झण्डीको खालमा २० रुपयाँ फालिदिएँ ।

“पान तेव्वरSSSSSS”

तैट, पानमा राख्याबेला झण्डीमा पर्यो, झण्डीमा राख्याबेला पानामा । आज दाउ नै रहेनछ । त्यसरी ल्याएको पैसा, सबै हारियो, मन खिन्न मात्र भयो ।

“ल हिड जाउँ, पारी चौतारातिर पिंग खेल्न ।” सन्तोषले भन्यो ।

अव त्यहाँ वसिरहेर काम थिएन । घर जान मन पनि थिएन ।  हामी उतै चौतारातिर लाग्यौं ।

सधै मान्छेहरुको भिड हुने पिंग आज भने खाली रहेछ ।  सबैलाई दशैँ लागेछ क्यारे । पहिले सन्तोष खेल्यो, उसले उभिएर आफै मच्चायो ।

“चह चह हुइSSSSSSSSSS” ऊ चिच्यायो ।

म भने आफै मच्चाउन सक्दैनथें । सन्तोषले भोटेसाल लाइदियो ।  मलाई कहाली लाग्यो, तर बल गरेर अझै मच्चाउन खोजें ।  ऊ जस्तै उभिएर आफैं मच्चाउन खोजें । पिंग बाङ्गो मच्चियो । आकस्मात कापे चिप्लियो र खुट्टाले ठाँउ छोड्यो । म पिंगबाट उछिट्टीएँ र तल बङ्लङ्ग बजारिएँ ।

ढुंगामा ठोकिएकाले निधारमा चोट लाग्यो, अलि अलि रगत पनि बग्न थाल्यो ।  सन्तोष आएर हत्तपत्त उठाइहाल्यो ।  म रुन थालें ।

मुलबाटो हुदै पल्लो गाउँको ढकाल काका आए । उनि मलाई राम्रोसंग चिन्थे । बिहान बिहान हाम्रो घरमा दुध पुराउन आउथे । सबै कुरा थाह पाएसी मलाई काँधमा बोकेर घर लगे ।

घरमा मेरो नै खोजी हुदैरहेछ । निधारबाट रगत बग्न रोकिसकेको थियो । बुबाले मलम लगाइदिनुभयो । एक दुई दिनमा घाउ खाटा बस्यो र निको भयो । त्यो दशैमा त्यसपछि मैले पिंग खेलिन, अँ साँची लंगुरबुर्जा नि खेलिन । 😀

आजभोलि पनि पिंग देख्नेबित्तिकै यो घटना मानसपटलमा ताजा स्मृति बनेर आउछ । घाउ त निको भयो तर त्यो दिनको खत निधारमा बसिरह्यो, अनि मनमा पनि, बाल्यकालको दशैँको एउटा अमिट छाप बनेर । 🙂

खहरे बजार

गोल….

२०५९ साल, कक्षा ४ मा पढिन्थ्यो । रवि सर आज स्कुल आउनुभएको थिएन, त्यसैले अन्तिम घन्टी भएन । स्कुल अलिक चाढै नै छुट्टी भयो । राम, गोपाल र म संगै घरतिर लाग्यौं । असारको मौसम, फाट्टफुट्ट पानी छिटाइरहेको थियो । पारी डाँडामा भने ठूलै पानी दर्कीरहेको थियो । बिहान घाम लागेकोले ओढ्नलाई प्लास्टिक ल्याएको थिएनौं । यो वर्खामासको पनि भरै नहुने, कहिले घाम, कहिले पानी । आज वित्यासै पार्ला जस्तो छ नि, म मनमनै सोच्दै थिएँ ।

भन्ज्यांग पुगेसी पल्ला घरे काकी भेट भयो । फाँटबाट मेला सकेर उकालो लाग्दैथिन ।

“चाढै लम्क है बाबु हो, बेशी फाँटबाट ठुलै पानी आउदैछ यता ।” उनले पनि छिटो बाटो लाग्न सुझाव दिईन ।

लौ पानीले गोद्नेभयो भन्दै हामी वित्तातोडले कुद्न लाग्यौं । अलिक पर पुगेसी खुट्टा ढुंगामा अल्झेर चप्पलको तना चुड्यो । ओहो कसो लडिएन । एकहातले चप्पल र अर्को हातले किताव काखीमा च्यापेर म पनि पछिपछि कुदें । घर पुगुन्जेलसम्म पानीले ठूलै रुप लिईसकेको थियो । रामे र गोपालको घर अलिक ओरै थियो ।

“छिटो तयार भएर वस है । हामी खाजा खाइहोरी आइहाल्छौं, ढिला गर्नुहुन्न्न, फेरि भ्याइन्न ।” रामले छुट्टिनुअघि भनेको थियो । म मुन्टो हल्लाउदै आफ्नो घरतिर लागेँ ।

“आमा, खाजा के छ आज?”

घर पुग्ने वित्तिकै कितावकापी फ्यात्त खाटमा फाल्दै आमालाई सोधें । चुडिएको चप्पललाई खाटमुनि मिल्काएँ ।

“लुगा फुकालेर भित्र आइज बाबु” आमाले मायालु पाराले बोलाउनुभयो । भित्र धुवाँले कुइरीमण्डल भएको थियो । आमा खयाक्क र खुक्क खोक्दै अगेनामा फू फू गर्दै हुनुहुन्थ्यो । म हतार हतार भित्र छिरें, अनि थालको मकै भटमास बाहिर ल्याएर खाटमा बस्दै कर्याम कर्याम चपाउन थालें ।

“ल हेर त, लुगा पनि नफुकाली, हातगोडा पनि नधोईकन यत्तिकै खान वसेको, खुट्टा पनि हिलै हिलो छ।“ आमा भित्रबाट मुर्मुरिदै हुनुहुन्थ्यो ।

“आज अलिक हतार छ । पल्ला गाम जानु छ ।”

“किन जाने नि पल्ला गाम यस्तो पानी परीराको वेलामा? खुरुक्क घरै नवसेर ।” आमा भित्रैबाट च्याठीदै हुनुहुन्थ्यो ।

मैले सुनेको नसुनेझै गरेर मकै भटमास चपाईरहें । निकै भोक लाग्यारैछ क्यारे, ठेट्ना पनि बाँकी नराखी सिनित्त पारें । मकै भटमास पहिले यस्तो मिठो मलाई कहिल्यै भएको थिएन ।

“बा कता जानुभाछ ?”

“खेतमा जानुभाछ, पानी लाउन । अस्तिभर्खर खनेको कुलो पनि थुन्दीसकेछन असत्तीहरुले, गरिखाको त कसैले देखिनसक्ने भए नि ।”
आमा अझै के के बोल्दै हुनुहुन्थ्यो, म भने दलिनतिर लागेँ । दराज खोलेर पोहोर दशैंमा किनेको सर्ट र पाइन्ट झिकेर लगाएँ । ऐनामा हेर्दै कपाल कोरें र अस्ति बा ले बजारबाट ल्याइदिनुभएको सानो भकुण्डो गोजीमा हालें । आफुलाई कुनै फिल्मको हिरोझैँ सम्झें । आकासे निलो सर्ट, खैरो पाइन्ट, साँचै म गीतमा हिरोइनसंग नाच्ने र गुण्डालाई कुटेर भगाउने हिरोभन्दा कम थिइन ।

पानी अझै दर्किदै थियो, भित्तामा किलामा झुण्डाइराखेको ओड्ने प्लास्टिक पनि झिकें ।

“ओइ किस्ने !”

तलबाट बोलाएको आवाज आयो । म छिटोछिटो भर्यांगबाट तल झरें, राम र गोपाल आइसकेका रहेछन ।

“ल हिड केटो, ढिलो हुन आँटीसक्यो ।” उनीहरुले हिड्न इशारा गरे ।

“आमा, म गएँ है, अलिक ढिलो हुन्छ होला” आमा अझै पनि भित्र अगेंनामा फू फू गर्दै हुनुहुन्थ्यो, सायद दाउरा पानीले भिजेर नवल्ने भएको थियो ।
पल्लो गाम जान लगवग एक घण्टा लाग्थ्यो । वेशी झरेर फेरि उकालो लाग्नुपर्थ्यो । खेतखेतै जाने हो भने चै पौने घण्टामा पुगिन्थ्यो ।
समीको फेदबाट ओरालो लाग्नै लाग्दा साने काकासंग भेट भयो । एक हल गोरु र हलो-जुवा काँधमा हालेर बुढा घरतिर उकालो लाग्दैथे ।

“कता हो केटाहो?”

“हामी पल्लो गाउ जान लाग्या काका ।”

“यस्तो पानीमा । विस्तारै जाओ, चौतारा नेर पैरो गाकोछ, बाटो चिप्लो छ लडौला ।”

“हुन्छ काका ।”

हामी बुट्यानहरुको आड लिदै ओरालो लाग्यौं । नभन्दै चौताराभन्दा अलिक मुनि पैरो गारैछ, बाटो पनि कटेको रैछ । घुमेर अलिक माथिबाट अगाडी लाग्यौं ।

छोटो बाटो रोज्दै हामी खेतको आली-आली दगुर्दै थियौं । वर्खामास, पानी परिरहेको समय, त्यसमाथि हतार हतार हिडिरहेको हामी । खेत रोप्नलाई भर्खर लगाएको आली थियो । घाँस उम्रेर माटोलाई समाएको थिएन । तैपनि धन्न खुट्टाले ठाउमै टेकिरहेको थियो ।

खेत सकिनै लागेर उकालो आउन लागेको थियो । एउटा अग्लो काँन्ध्लोबाट आली कटाएर तल्लो गरामा पानी लाइरहेको थियो । फड्किन खोज्दा मेरो खुट्टाले ठाउ छोड्यो । आलीको डिलमा गएर खुट्टा टेकियो । अनि म चिप्लिएर तल्लो गरामा वजारिन पुगें । तल पुग्दा पाइताला गएर मकैको ढोडमा विझ्यो र छेस्कोले खुट्टै छेडेजस्तो भएर बेस्मेरी दुख्यो । म खेतको कुनामा उत्तानो परेर पल्टिएँ ।

“आइया” वेस्मेरी चिच्याएँ ।

राम र गोपाल हत्त न पत्त मलाई उठाउन आए । तानेर माथि डिलमा लगेर राखे । खुट्टामा छेस्का विझेको ठाउमा छाला उप्केको थियो भने बाँया खुट्टा पनि मर्केको थियो । हातमा र पुरै कपडामा हिलैहिलो लागेको थियो ।

“दुखेको छ ? हिड्न सक्छस ?” गोपालले सोध्यो ।

“सक्छु” म वल गरेर उठेँ र खुट्टा खोच्याउदै हिड्न खोजें ।

“नसक्ने भए फर्किउ घर, म बुइमा बोकेर लान्छु ।” रामले शान्त्वना दियो ।
तर मलाइ जसरी भए पनि जानुनै थियो । आफ्नो निर्णयबाट पछि हट्ने पक्षमा म थिइन ।

“वरु एकछिन आराम गरौँ, अनि त्यसपछि कुदौंला ।” गोपालले नयाँ उपाय सुझायो ।

एकछिन आराम गर्न लागियो । म भने खुट्टा खोच्याउदै अलिक पर कुलोनेर हातमा र लुगामा लागेको हिलो पखाल्न लागेँ । परबाट एकजना अधवैशें पुरुष आकृति हामीभए तिरै आउदैथियो । यस्तो पानी परिराको वेलामा, त्यो पनि खेतमा, को हुन सक्ला त । हामी तिनै जना गम खायौं । नजिक आएसी

वल्ल थाहा पाइयो, बा पो हुनुहुदोरहेछ । अँ, अघि आमाले त बा खेतमा जानुभाछ भन्नुभाथ्यो ।
बालाई सव कुरा वेलीविस्तार लगायौं । उहाँ पनि हामीसंगै पल्लो गाम जाने हुनुभो । एकछिन पछि हामी सबै उकालो लाग्यौं, बाले मलाई काँधमा बोक्नुभयो । म अझै सानो छंदा कहिलेकाहि बजार जाँदा बाले मलाई काँधमा बोक्नुहुन्थ्यो । अहिले भने ठूलो भैसकेकोले म आफै हिडेरै जान्थें । म फेरि बाको काँधमा चढ्न पाएँ, मेरो खुसीको सिमा रहेन । पानी पर्न भने अझै पनि रोकिएको थिएन ।

ऊकालो हिड्दा हिड्दै हामी पल्लोगाम नजिकै पुग्यौं । त्यहाँसम्म पुग्दा भने पानी अलिअलि थामीइसकेको थियो । पुछार घरबाट सिधै मुखियाबाको घरतिर
तेर्सै लाग्यौं । मुखियाबाको घरको आगनमा ठुलै भिड थियो । भुराभुरी, तन्नेरी बुढा बुढी सबै जम्मा भएका थिए । हामी पुग्ने वित्तिकै एक्कासी सबै चिच्याए ।

“गोओओओओल”

रोनाल्डोले ब्राजिलको लागि दोश्रो गोल गरेको थियो ।

हामी तिन जना पर्खालमा वसेर खेल हेर्न लाग्यौं । बा भने कोको संग गफ गर्न लाग्नुभयो । खेल सकिन लाग्दा भने कहिल्यै नसकिए नि हुने झैँ लाग्दैथियो । रेफ्रीले ९० मिनटको सिठी वजाए । ब्राजिलले खेल २-० ले जित्यो र विश्वकपको ट्रफी उचाल्यो । रोनाल्डोले सबैभन्दा धेरै गोल गरेबापत सुनको जुत्ता पनि पायो ।

ब्राजिलले जितेसी र रोनाल्डोले सुनको जुत्ता पाएसी मेरो मन चंगा जस्तै भयो, कता कता उड्न थाल्यो । खेल सकिएसी वेलुकी ७ बजेतिर हामी घर फर्कियौं । फर्कदा पनि बाले मलाइ काँधमै बोकेर घर पुराउनुभयो । त्यसपछि धेरै दिनसम्म घरको आगनमा बाले ल्याइदिनुभएको बल खेल्दा आफुलाई रोनाल्डो सम्झेर गोल हानीरहें । सोचें, कुनैदिन म पनि साँचिकै रोनाल्डो जस्तै बन्छु र नेपाललाई विश्वकपमा पुराएर त्यसरीनै गोल हान्छु ।

सपना लिलामीमा छ….(भाग ३)

भाग २ पढ्नुभयो? छैन भने यहाँ क्लिक गर्नुहोस !!

(Smoking is injurious to health)

अगाडी सरला उभिरहेकी थिइ, मेरो स्कुल पढ्दाको साथी । हाम्रो घरभन्दा केहि पर मात्र उसको घर थियो । स्कुलमा हामी मिल्ने साथी थियौं ।
हातको सिगरेट एसट्रेमा निभाएँ ।

“अँ, म” मैले जवाफ फर्काएँ ।

“कताबाट आयौ यतिवेला ?” उसले सोधी ।

“म काठमान्डौबाट, तिमी नि ? के गर्दैछौ आजकाल?”

“म पोखराबाट, ट्राभल एजेन्सीमा टिकेटिंग गर्छु ।”

यस्तै हालचाल अनि दैनिकीका गफ भए । म उसँग खोल्न चाहन्थें मेरा विगत, वर्तमान र अनिश्चित भविष्यका पोकाहरु, तर मुख वाउन सकिन । आफ्ना पिडा र दुखका आशु देखाई, सहानुभुतीको सस्तो भिख माग्न मेरो मनले मानेन । म जे थिएँ आफैसंग थिएँ । म आफैलाई सुनाउन चाहन्थें र आफैं संग राख्न चाहन्थें यी निरस जिन्दगीका विरहहरु, किनकी मेरो सबैभन्दा ठूलो साथी म आफैं थिए, मलाई म जतिको धैर्यता पुर्वक सुन्ने र बुझ्ने कोहि थिएन । हो, म रस चुसेर फ्याकिएका आँपका वेवारिसे कोयाझैँ थिएँ, निरस र खोक्रो ।

******

१२ कक्षाको पढाइ सुरु हुन लाग्यो । म काठमान्डौ लागेँ । फेरि उहि शहर, तर म भित्र बेग्लै उमंग थियो, किनकी त्यहाँ मेरी आयशा थिइ । मेरा जीवनका लक्ष र गन्तव्यका गोरेटोहरु पनि त्यहि बाटो हुदै जादैथिए । हो काठमाण्डौ म यस कारणले फ़र्कदैथिएं कि, त्यहाँ मेरा जीवनका दुई सपनाहरु: आयशा र सुन्दर भविष्य, दुवै मेरो प्रतिक्षामा थियो ।

कक्षा १२ को पढाइ धमाधम हुदै थियो । हामी उसैगरि कलेज जाने आउने गरिरहेका थियौं । शनिवार कि त कतै घुम्न गइरहेका हुन्थ्यौं कि त मुभी हेर्न ।

११ को रिजल्ट आउने हल्लै हल्लाको विचमा रिजल्ट आयो । मोबाइलमा सिम्बोल नं एस. एम. एस. गरेर पठाइसकेको थिएँ ।

“ वाउ इट्स ८१ परसेन्ट ”

म तीन हात माथि उफ्रिएँ । आयशालाई फोन गरें, उसको ७८ । मेरो खुसीको सीमा रहेन । घरमा आमालाई फोन गरें र खुसी साँटासाँट गरें । भोलिपल्ट कलेजमा पनि सबैले बधाई दिए । त्यहि गएसी थाहा पाएँ म कलेजमा टप ५ मा परेको थिएँ ।

एकदिन शुक्रबार मैले आयशालाई बेलुकी बाहिर कतै रेस्टुरेन्ट जाने प्रस्ताव गरें । मैले साथीको बर्थडे छ भनेर बहाना बनाएँ, उसलाई पनि त्यहि गर्न भनें ।

“बि इन बालाजु चोक एट फाइभ” मैले एक घण्टा अघि एस. एम. एस. गरें । ५ बज्दा ऊ सोहि ठाउँमा थिइ । त्यसपछि हामी लाग्यौं लाजिम्पाट तिर ।

फ्रेन्च एम्बेसी नजिकै रहेको Trisara भित्र छिर्यौँ । कुटुम्भको मिठो धुन वजिरहेको थियो । भित्र वातावरण हेर्नालायक थियो । हामी अलिक कुनाको टेवलमा गएर वस्यौं । मैले स्प्रिंग रोल अर्डर गरें, उसले फ्रेन्च फ्राई, अनि दुइटा कोल्ड ड्रिंक्स पनि ।

स्टेजमा “बाँझो खेतमा, छड्के सलाम छ..” को इन्स्ट्रूमेन्टल वजिरहेको थियो । हामी भएठाउँ भने एक किसिमको मौनता थियो । ऊ अंकलले यु. एस. बाट पठाइदिनुभएको आइफोनमा स्क्रीन तल माथि स्क्रोल गरिरहेको थिइ, सायद फेसबुकको टाइमलाइन हेर्दैथी । म भने उसलाई हेर्दै टोलाइरहेको थिएँ ।

आयशा ब्राउन फूल स्लिभ टी-सर्ट र डार्क व्लु पाइन्टमा थिइ । आँखाको परेलीमा कालो आइलाइनरको रेखाको माथि सलक्क परेको आँखीभौं थियो, त्यस माथि लाम्चो निधार अनि त्यहाँबाट मुन्तिर लत्रिरहेको केहि त्यान्द्रा कपाल । ऊ घरीघरी त्यो कपाललाई कानको पछाडी लगिरहन्थी, तर फेरि त्यो उसकै निधार हुदै गालामा स्पर्श गर्न आइपुग्थ्यो । मनमनै सोचें, कस्तो वेइमानी कपाल । उसको मुहारमा आज वेग्लै चमक थियो । किन हो म उसलाई आज धेरै नै राम्री देखिरहेको थिएँ । के मेरी आयशा साँचै यस्ती राम्री थिइ? म आफैले आफैलाई प्रश्न गर्न लागेँ ।

“ एउटा कुरा भनम ” मैले मौनता चिर्दै सोधें ।

“ नाइँ दुइटा भन ” उसले लेघ्रो तान्दै भनी ।

“ ह्याब यु थिंक्ड एबाउट आउर फ्युचर ? ” मैले प्रश्न गरें ।

“ या, अ व्युटीफुल होम, फ्यामेली, चिल्ड्रेन्स एण्ड र भोल्कस्वागेन कार, हाहा ”

म अलिक सिरियस हुन् खोज्दै थिएँ तर, उसले मेरो कुरा हावामा उडाईदीइ, त्यो पल्लो टेवलमा वस्ने एक युवकले तानेको सिगरेटको धुवा जस्तै ।
उसको यहि हरेक कुरालाई हलुका लिने वानीले मलाई परस्पर शशंकित वानाउथ्यो । कतै उसले हाम्रो रिलेसनसिपलाई नि यसरी लाइट्ली त लिईरहेकी छैन ? म वारम्वार आफैंलाई प्रश्न गर्थें ।

आज उसैलाई पनि सोधें, “ तिमीले हाम्रो रिलेसनलाई नि यस्तै हलुका त लिएको छैनौ नि है ?”

“ प्लिज डन्ट टक लाइक द्याट, यु विल वि इन माइ हर्ट फरएभर ”

यस्तै यस्तै कुरा गर्दै हामी त्यहाँबाट १० बजे निस्कियौं । ट्याक्सीबाट उसको घर छोडीदिएँ अनि म नि फर्कें ।

ढिलो घर फर्केको भनेर घरमा गाली खाएको कुरा राती सुत्नुअघि एस. एम. एस. गरी । मैले पनि डन्ट ओरी डियर, गुड नाइट भनेर किसको स्माइली सहित रीप्लाई गरिदिएँ । उताबाट पनि स्वीट ड्रिम्सको रीप्लाई आयो ।

यसरी नै १२ कक्षा पनि वित्यो । परिक्षा दिईहोरी दुई तिन दिनलाई घर फर्किएँ । फेरि एम. बी. बी. एस. इन्ट्रान्स प्रिपेरेसनको लागि काठमान्डौ नै फर्किएँ र पुतली सडकको एउटा इन्स्टिच्युटमा भर्ना भएँ ।

काठमान्डौ फर्केपछि आयशासंग भेट भएको थिएन । पुतलीसडकमै इन्स्टिच्युट अगाडी भेट्न बोलाएँ । ऊ अलिक चिन्तित देखिन्थी, सधैको हँसिलो उसको मुहार अलिक मलिन थियो ।

“ के भयो ? किन स्याड ? ” मैले सोधें ।

“ बाबाले भन्नुभएको म अव यु. एस. जाने अरे, अंकलले उताबाट स्कलरसिप सहितको एप्रुभल लेटर पठाइदिन्छु भन्नुभाछ, मलाई टोफेल प्रीपेरेसनमा एडमिट गरिदिनुभएको छ । ”

उसको अंकल उहाको परिवार सहित यु. एस. रहनुभएको कुरा उसले पहिलै वताएकी थिइ । वेलावेलामा आफु पनि उतै जाने जस्तो कुरा गरिरहन्थी तर यसरी एकपटक नसोधी निर्णय गर्छे भनेर सोचेको समेत थिइन ।

“ बरु तिमी नि छोड्देउ यो सब, म अंकलसंग कुरा गर्छु, तिमी पनि एप्लाई गर । ”

उसको यस्तो कुराले म अवाक भएको थिएँ । त्यसपछि म फनक्क फर्केर कोठातिर लागेँ ।

१ महिना सम्म उसँग कुरा भएन । उसको त्यो दिनको कुराले मलाई ऊ माथि वितृष्णा जगाएको थियो । एकदिन भृकुटीमण्डपमा म माइक्रो कुरीरहादा ऊ भेट भएकी थिइ ।

मेरील्याण्डको एक युनिभरसीटीबाट आएको लेटर अफ इन्ट्रेस्ट अनि स्कलरसिपको कागज देखाउदै भनी, “ यु नो आकाश, माइ ड्रीम ह्याज नाउ कम ट्रु । ” म मौन रहें ।

त्यसक ठिक ३ महिना पछि ऊ अमेरिकाको लागि उडी । साथै मेरो उसँगको जिन्दगी विताउने सुन्दर सपना पनि उड्यो, लट्टाई बाट छुटिएर हावाको गतिमा निरर्थक उडेर रुखमा अल्झिएको चंगाझैँ म पनि अल्झिरहें।

त्यसपछि मेरो जिन्दगीमा एक किसिमको रिक्तता छायो । पढाइमा राम्रोसंग ध्यान पनि गएन. एम. बि. बि. एस. को इन्ट्रान्स एक्जाम पनि राम्रो भएन । अर्को वर्ष कुर्नुको अर्को विकल्प मसंग थिएन, किनकी पैसा तिरेर पढ्नु मेरो सामर्थ्य भन्दा वाहिर थियो । पढ्न मन लाग्न छोड्यो र म डिप्रेसनको विमारी भएँ ।

१ वर्ष पछि,

म काठमान्डौ छोड्दै आफ्नै गाउ लागें । विहान ८ बजे नयाँ वसपार्कबाट गाडी चढें । गाडीमा गुड्नु अघि फेसबुक लग इन गरें, टाइमलाइनको सुरुमै आयशाको अपडेट आयो, “ अ डे आउट” फोटो एल्बममा उ सायद उसको नयाँ व्वाईफ्रेन्डसंग कुनै समुन्द्रको बिचमा रमाइरहेकी थिइ ।

मेरो जीन्दगीको दुईटा सपना थियो, एउटा आयशासंगको सुखी र सुन्दर संसार बसाउने अनि अर्को डाक्टर बनेर गाउमा एउटा ठूलो अस्पताल खोल्ने । यी दुवै सपना मेरो लागि कुनैवेलाको मिठो कल्पना शिवाय केहि भएन । हो, मेरो जीन्दगीको सपना एउटा अक्करमा फुल्न खोजेको फुलको कोपिला झैँ भयो, न त फक्रिएर फुल्न सक्यो न त ओइलाएर झर्न नै सक्यो ।

*****

पढ्दा पढ्दै सकियो । आँखा रसिला भएका थिए । डायरीबाट आँखा तन्काएर यसो पुलबाट तल हेरें । दुइजना शशस्त्र प्रहरीका जवानहरु खोंचबाट तल पस्न खोज्दै थिए । मान्छेहरुको भिडले ठेलमठेल भैसकेको थियो । अर्को एक प्रहरी आएर त्यो डायरी मेरो हातबाट लिए अनि फेरि त्यहि कालो एडीडास व्यागमै हाले । भिडलाई पछाडी हट्न प्रहरीहरु सुझाइरहेका थिए । मलाई भाउन्न भयो, अनि त्यहाँबाट निस्किएर सरासर होस्टेल लागेँ । बेलुकी समाचार सुन्दा थाहा पाएँ, महेन्द्रपुलबाट सेतीको खोचंमा हामफालेका युवकको उद्दारको क्रममा मृत्यु । एकछिन शुन्यता छायो, आँखा चिम्ले । ल्यापटप खोले अनि वर्डमा दिउसो डायरीका एक एक कुरा सम्झदै टाइप गर्न लागेँ । वेलुकी ब्लगमा एउटा शीर्षक दिएर लामो लेख बनाएर पोस्ट गरें, “सपना लिलामीमा छ”…..

समाप्त!!!

कथाको पुरै शृंखला पढिसक्दा कथा कस्तो लाग्यो!! पत्रिक्रिया दिनुहोला!! 🙂

सपना लिलामीमा छ….(भाग २)

(Smoking is injurious to health)

भाग १ पढ्नुभो? छैन भने यहाँ क्लिक गर्नुहोला!

आँखा खुल्यो, कुनै लामो निन्द्राबाट व्युझेझैँ भान भयो । टाउको भारी थियो, निधारमा पट्टीहरु वाधिएका थिए भने हातमा पनि सेता व्याण्डेज कसिएको थियो । म कुनै जेलमा निर्ममतापुर्वक यातना दिइएको कैदी झैँ लाचार भएर अस्पतालको शैयामा पल्टिरहेको थिएँ । नजिकै स्ट्याण्डबाट सलाइनका थोपा तप्प तप्प चुहिदै थिए, ति पाइप र सुइ हुदै म भित्र पसिरहेका थिए र मलाई जीवित तुल्याईरहेका थिए । म शरिरको जीउदो थिएँ, तर मेरो हंसले ठाउँ छोडिसकेको थियो । म आफै आफुलाई जीवित भएको पत्त्याईरहेको थिइन, तर मेरो मुटु धड्किरहेको थियो, श्वासप्रश्वास चलिरहेको थियो । हो म जीउदो थिएँ, म मा जीवन थियो ।

“बाबु”

माइजुको आवाजमा केहि उत्साह थियो ।

“हजुर”

म मलिनो स्वरमा बोलें ।

“कस्तो छ तपाईलाई ?”

“ठिकै छ”

मैले पुलुक्क उहाँको अनुहारमा हेरें, मामा पनि नजिकै हुनुहुन्थ्यो ।

“अहिले विरामीलाई धरै बोल्न नलगाउनुहोला” नर्सले भनिन, “ तपाईहरु एकछिन वाहिर गईदिनुहुन्छ कि”

मामा, माइजु वाहिर निस्कनुभयो ।

पल्लो बेडमा आयशा उठेर म तिर हेर्दै टोलाइरहेकी थिइ । ऊ तिर फर्केर हेरें, मधुर मुस्कानले मुस्कुराईरहेकी थिइ । उनको त्यो मुस्कानमा खुसी भन्दा पनि पिडा प्रष्ट झल्कन्थ्यो । मान्छेहरु विरलै पिडामा पनि मुस्कुराउन सक्छन, साच्चै मनमा आँशुको भंगालो लिएर ओठमा मुस्कुराउन ठुलै साहस चाहिन्छ । वास्तवमै आयशा साहासी थिइन ।

अस्पताल भर्ना भएको चौथो दिनमा म डिस्चार्ज भएँ । थप १५ दिन घरमै आराम गर्ने डाक्टरहरुको सुझाव थियो । आयशा दुई दिन अघि नै डिस्चार्ज भएकी थिइ । अब १५ दिन मैले घरमै विताउनुपर्ने थियो । यो मेरो लागि ठुलै संकट थियो ।

मसंग नोकिया ६३०० मोडलको मोबाइल थियो, स्कुलमा छात्रवृति पाएको पैसाले किनेको । मेरो आफ्नै मेहिनतको कमाई, मेरो आफ्नै परिश्रमको फल । कलेजमा मोबाइल लान पाइन्थेन, घरबाट कहिलेकहिँ फोन आउथ्यो, अरुबेला खासै प्रयोग हुन्थेन । यो बेला टाइम पास गर्न भने यसले ठुलै मद्दत गर्यो ।

म सानै देखि रेडियोको पारखी थिएँ । स्कुल पढ्दा रेडियो नेपालबाट आउने “साथी संग मनका कुरा” नछुटाई सुन्थें । पछि पोखराबाट एफ. एम. पनि बज्न थाल्यो, रेडियो अन्नपूर्ण, रेडियो बाराही आदि आदि । पाल्पाको रेडियो मदनपोखरा र चितवनको सीनार्जी एफ. एम. पनि टिप्थ्यो गाउँमा ।
भुराबेलामा म पनि पछि गएर यसरी नै रेडियोमा बोल्छु भनेर सोच्थें । फगत, ति सोचाई मै सिमित भए, म कहिले रेडियोमा वोल्न सक्ने भइन ।

यो १५ दिन मलाई काठमान्डौको एफ. एम. ले राम्रै साथ दियो । पल्पसा क्याफे पनि पढें । पल्पसाको ठाउँमा आयशालाई राखें, अनि म त्यो चित्रकार । ओहो, हाम्रो त्यस्तो बिछोड नहोस भनेर मनमनै भगवान पुकारें ।

मोबाइलमा “गेट वेल सुन” भनेर एस. एम. एस. पठाइरहन्थी । ऊ भने सन्चो भएर कलेज जान थालीसकेकी थिइ । यस्तै गर्दा गर्दै १५ दिन मुस्किलले कट्यो । निधारमा घाउका खतहरु अझै सन्चो भइसकेका थिएनन । अझै एक हप्ता म घरै वसें ।

आयशा संग भेट नभएको पनि १ महिना हुन लागिसकेको थियो । लामो आराम पछि म लगवग सन्चो भएँ र फेरि कलेज जान लागेँ ।

आज १ महिना पछि म फेरि कलेज जान लाग्दैछु । आयशालाई एस. एम. एस. पठाएँ, “ बि इन बालाजु स्टप एट सिक्स, एम कमिंग टुडे ।” माइक्रो चढेर बालाजु पुग्दा ऊ कुरीरहेकी थिइ । मलाई गाडीबाट ओर्लने इसारा गरी । म अक्क न वक्क परें । अनि गाडीबाट ओर्लिएँ । हात समातेर अलिक पर लगी । हामी रिंगरोडको गाडी चढ्यौं, अनि लगनखेल पुगेर ओर्लियौं । त्यहाँबाट फेरि अर्को गाडी चढेर गोदावरी पुग्यौं । ऊ मलाई डोहोराइरहेकी थिइ र म पछिपछि लागिरहेकी थिएँ ।

हामी दुवै चुप थियौं, उसको आँखामा आशु टिलपिल गरिरहेका थिए । अलिक पर एकान्तमा पुगेपछि उ मेरो अँगालोमा वाधिई, र आँशु झार्दै भनी,

“आकाश, आइ लभ यु !!!!!”

उसले मसंग टाढिएको एक महिनाको मनको वह पुरै एकै सासमा पोखी ।

एक्कासी सन्नाटा छायो । चराको चिरविर पनि सुनिन छाड्यो । झरिरहेका रुखका पातहरु पनि रोकिएका झैँ भए । हावा वहन छोडे झैँ भयो । भर्खरै आँधीवेरीले उडाएर लगेको वस्ती झैँ उजाड भयो, सुनसान छायो । म पनि अवाक भएँ ।

मैले मौनता तोड्दै भनें,

“आई लभ यु टू आयशा, आइ लभ यु टु”

शांसारिक प्रेमको अन्तिम रुप आखिरीमा शारीरिक नै हुदो रहेछ । हो, मैले आयशाको ओठमा आफ्नो ओठ स्पर्श गरें । प्रेमको चुम्वकीय शक्तिले दुई मनलाई जोड्ने सबैभन्दा आत्मीय माध्यम चुम्वन रहेछ । मैले अनुभव गरें । त्यो पल मेरो लागि जिन्दगीको सबैभन्दा उत्कृस्ट पल थियो ।

अघिको त्यो सन्नाटा क्षणभरमै प्रेमिल वातावरणमा परिणत भयो, कुनै नाइन्टीज तिरका सिनेमाका रोमान्टिक दृश्य जस्तै । त्यो दिन हामीले प्रेमका रंगिन आयामहरु एक आपसमा साट्यौं । दिनभर मिठा मिठा गफ गर्दै यता उता डुलीरह्यौं । भविष्यका सुन्दर सपना सजाउदै कल्पनाको सागरमा संगसंगै डुबुल्की मार्यौं ।

अर्को दिनदेखि हामी पहिले जस्तै कलेज आउने जाने गर्यौं । छुटेको कोर्स कभर गर्न अलिक समय लाग्यो । आयाशाले साथीहरुसंग नोटहरू मागेर सबै सारिसकेको रहिछे । मैले उसकोबाट नोटहरु लिएँ ।

त्यो दिनपछि प्राय शनिवार हामी कतै न कतै घुम्न गइरहेका हुन्थ्यौं । काठमान्डौ नजिकैका ठाउँहरु धुलिखेल, चोभार, दक्षिणकाली, ककनी प्राय सबै हामी पुगीसकेका थियौं ।

कलेजमा पढाइ पनि धमाधम भईरहेको थियो । म धेरै समय पढाइको लागि दिन सकिरहेको थिइन । अझै एक महिनाको छुटेको कोर्स पनि कभर गर्नु थियो । मेरो लागि आयशा जति महत्वपूर्ण थिइ मेरो जीवनका लक्षहरु पनि उतिनै महत्वको थिए । हो, म प्रेममा वहकिएर आफ्नो भविष्य र सपनाहरुलाई तिलान्जली दिने पक्षमा थिईन । प्रेमलाई अभिसाप रुपमा होइन, उर्जाको रुपमा प्रयोग गर्नु मेरो लागि पक्कै पनि ठुलै चुनौती थियो ।

समय वित्दै थियो । हेर्दाहेर्दै कक्षा ११ को बोर्ड परिक्षा पनि आयो । कलेजमा परिक्षाको तयारीको लागि छुट्टी भयो । म घरै बसेर पढाइको गतिलाई अघि बढाउन थालें । आयशालाई पनि त्यहि सुझाएँ ।

परिक्षाको दिन आयो । अलिअलि डर र धेरै आत्मविश्वासलाई सँगैसँगै अँगालेर परिक्षा दिएँ । सबै पेपर राम्रै भयो । एक्जाम पछिको छुट्टीमा म घर आएँ । यसरी मेरो काठमान्डौ वसाइको एक वर्ष पुरा भयो ।

*****

साँझ झमक्कै परिसकेको थियो । पानी पनि झन झन दर्कीरहेको थियो भने मेघ गर्जने र विजुली चम्कने पनि भईरहेको थियो । ती पल्लो हटमा रहेका दुई जोडी कुइरे र गाइड आ-आफ्नो रुकस्याक बोकी बाटो लागिसकेका थिए । हाइवेमा गाडी उही रफ्तारले गुडीरहेका थिए । पारी धम्पुसको डाँडो पनि झिलीमिली भइसकेको थियो । कपको पिंधमा अलिकति कफि सेलाइरहेको थियो । म तेस्रो सुर्य वाल्ने तयारी गर्दै थिएँ ।

“आकाश, तिमी???”

एक परिचित आवाजले वोलायो । मैले पछाडी फर्केर हेरें…….

क्रमश:

सपना लिलामीमा छ…. (भाग १ )

(धुम्रपान स्वास्थ्यको लागि हानिकारक छ)

सिमसिम पानी परिरहेको छ । भण्डारी रेस्टुरेन्ट एण्ड खाजा घर आइपुग्दा म गाडीबाट ओर्लिएँ । रोडको डीलमा रहेको रेस्टुरेन्टकै खरले छाएको हटमा गएँ । नजिकै अर्को हटमा दुई जोडी कुइरे र एक नेपाली गाइड पनि सुस्ताईरहेका छन । ठ्याकै नाम ठम्याउन सकिन तर कुनै इम्पोर्टेड व्राण्डको वाईनको चुस्की लगाइरहेका थिए । वेदरले नि तिनीहरुलाई साथ दिइरहेको थियो, न ठिहिराउने चिसो न त उखरमाउलो गर्मी नै । खरको छानोबाट टेवलमा तप्प तप्प पानी चुहिदै थियो, नजिकै रहेको एस्ट्रे र सलाईलाई पानीबाट जोगाउन अलिक ओर सारें ।

“अ कप मिल्क कफी एण्ड अ सिगरेट प्लिज” मैले अर्डर गरें ।

मौसम खुला रहेको वेला यहाँबाट माछापुछ्रे, अन्नपूर्ण र धवलागिरी प्रस्टै देख्न सकिन्छ । अहिले पानी परेकाले पुरै वादल मात्र देखिएको छ । साँझ पर्न लागेकाले रिमरिम अध्यारो भइसकेको छ । पारी धम्पुसको डाँडामा रहेका टुरिस्ट लजमा वत्ती वल्न थालीसकेका छन् । सायद शरुभक्तका “पागल वस्ती” का अवशेषहरु तिनै डाँडा मुन्तिर छन् । विचमा रहेको घट्टेखोला सुसाएको त्यति सुनिन्न । ए साँची सानै पो छ त है त्यो खोला, तैपनि वर्षामा त भेल आएर बढ्नुपर्ने हो । हाइवेमा वाग्लुंग र कुश्माबाट छुटेका रात्री वसहरू आफ्नै वेगमा गन्तव्य तर्फ हुइकिरहेका छन्, नाउडाँडा, हेम्जा हुदै पोखरा अनि काठमान्डौसम्म ।

कफी र सिगरेट आइपुग्यो । सलाई कोरें, सल्काएँ अनि कफीको चुस्कीसंगै सम्झन थालें विगतका स्मृतिहरु जो मेरो मानसपटलमा आज पनि उस्तै सलवलाईरहेछ, खेलीरहेछ र कहिले नमेटिने अमिट छाप वनेर मनमा तिखो वाण हानिरहेछ ।

******

मेरो घर पोखरा नजिकै लुम्लेमा थियो । घरमा आमा, बुबा म र बहिनी गरी ४ जना थियौं । बुवा कृषी अनुसन्धान केन्द्रमा जागिरे हुनुहुन्थ्यो । मध्यम वर्गिय परिवार थियो हाम्रो । लाउन खान त्यति ठूलो समस्या थिएन ।

यसपाली मेरो एस. एल. सी. सकियो । म्याथ अलिकति विग्रियो, नत्र अरु सवै राम्रै भयो । अव काठमान्डौ जाने, व्रिज कोर्स पढ्ने, अनि प्लस टु पनि उतै पढ्ने । प्लस टु मा वायोलोजी लिने, अनि पछि गएर डाक्टर वन्ने, गाउँमै आएर एउटा अस्पताल खोल्ने गर्ने अनि यही सेवा गर्ने । यी फगत सपनाहरु मात्र थिएनन, मेरा लागि अघि बढ्ने साहस र आत्मविश्वास पनि थिए । यीनै कल्पनाका त्यान्द्राहरु बुन्दै म आफ्नो गन्तव्यपथमा लागेँ, भलै मेरो लागि यो एक साहसिक यात्रा भन्दा कुनै कम थिएन ।

मामाले हिजो फोन गरेर, भान्जालाई चाडो काठमान्डौ पठाइदिनु भन्नुभएको थियो । एस. एल. सी. सकिएको तेस्रो दिन म काठमान्डौ लागेँ लुम्लेबाट ।
काठमान्डौ नयाँ वसपार्क ओर्लिएँ । मेरा अनगिन्ती सपनाहरु र चुनौतीहरुले पनि मलाई पछ्याएका थिए, यो मानवता हराएको मान्छेहरुको शहरमा । भूपी शेरचनले उनको कवितामा सहि भनेका थिए, यहाँका मान्छेहरु उदाश छन् किनकी उनीहरुलाई दिनभरी रुपयाँले टोक्छ र रातभरी उपयाँले टोक्छ । मान्छेहरुको मुहारमा कुण्ठा र आवेग प्रस्ट झल्किन्थ्यो, कहिलेकाहि उनीहरु देखाओटी हाँसो हास्दैथिए ।

मामा लिन आउनुभएको थियो । त्यसपछि मामाको कोठा नेपालटार तिर लाग्यौं । मामा एउटा एन. जी. ओ. मा काम गर्नुहुन्थ्यो । दुई छोरा थिए, जेठो चै ८ क्लासमा पढ्दै थियो । उसंग मेरा प्राय गफहरु मिल्थ्यो । भोलिपल्ट उसंगै वालाजु वाइसधारा पार्क गएँ, ओरीपरी घुमघाम गरें । पर्सीपल्ट बागबजारको एउटा इन्स्टिच्युटमा व्रिज कोर्सको लागि भर्ना भएँ ।

क्लास मर्निंग शिफ्टमा थियो । विहान साढें ५ मै कोठाबाट हिड्नुपर्थ्यो । २३ नं रुटको माइक्रो, नेपालटारबाट वाइपास हुदै माछापोखरीसम्म आइपुग्दा खुट्टा राख्ने ठाउँ हुन्थेन । प्राय सबै कलेज पढ्ने विद्यार्थी हुन्थे । मलाई भने सुरुकै स्टपमा चढ्ने हुँदा खासै समस्या हुन्थेन, सीट पाइहालिन्थ्यो । दिन वित्दै गयो, क्लासमा पनि नयाँ साथीहरु वन्दै गए । क्लास सकेपछि समय मिलेमा काठमान्डौका ठाउँहरु घुम्न गइन्थ्यो । सुरुसुरुमा विरानो लागेपनि विस्तारै मेरो काठमान्डौ वसाई रमाइलो वन्दै थियो ।

“आज क्लास जानुहुन्न भान्जा वावु?”

माइजुको आवाजले म झसंग व्युझिएँ । घडी हेर्दा सवा ५ भइसकेछ । हतार हतार उठी मुख धोइहोरी कपडा लगाएर रेडी भएँ । माइक्रो स्टपमा पुग्दा पौने ६ भइसकेको थियो । गुड्नै लागेको गाडी फेला पर्यो र चढीहाँले । आज गाडी त्यती प्याक थिएन । अरुवेला ५ जना अटाइनअटाई राख्ने लास्ट सीटमा आज जम्मा ३ जना थिए । आज कुनै बिदा थियो र ? एकछिन गम खाएँ ।

वालाजु चोक आइपुगेसी एउटी केटी चढी, हेर्दा यसैपाली एस. एल. सी. दिएझैँ देखिन्थी । मेरो छेउमा सीट खाली थियो, त्यहि आएर वस्ली भनेर म झ्यालपट्टी सरेझै गरिदिएँ । सोचेजस्तै भयो, ऊ मेरै साइडमा आएर वसी । ऊ पनि अलि हतारिएझैँ देखिन्थी । म कर्के नजरले उनलाई हेर्ने कोशिश गर्दै थिएँ तर हेरिहाल्न भने सकेको थिइन ।

“दाइ, भाडा पाम त, अनि दिदीको नि”

म झसंग भए । झ्यालमा उही केटीको छायाँ हेर्दै टोलाईरहेको रहेछु । यी माइक्रोवालाहरु पनि जसलाई पनि दाई दिदी देख्छन, हेर्दा २ ओटा घोर्ले छोराको बाउ जस्तो छ, अझ दाई अरे, मनमनै सोचें ।

२० रुपयाँ दिएर दुई जनाको कटाउनु भन्न मन लागेको थियो, तर आँट आएन । आइडी कार्ड हेर्दा थाहा पाएँ उनी पनि मै पढ्ने इन्स्टिच्युटमा पढ्दै रहिछिन । नाम चै “आ…….” थुक्क ठम्म्याउनै सकिएन । भृकुटीमण्डपबाट ओर्लेर उनी छिटो छिटो गर्दै बागबजार तिर लागिन, म नि उनकै पछि पछि लागेँ । क्लास पुगेसी थाहा पाएँ उनि अर्कै सेक्सन कि रैछिन ।

हरेक दिन म माइक्रोमा चढ्दा उसलाई खोज्थें । वालाजु चोकमा आइपुगेसी घाँटी तन्काएर वाहिर हेर्थें, देखें भने बोलाउछु भन्ने आँट निकाल्थें । वालाजु चोकमा अरु रुटबाट आउने माइक्रोहरु नि हुन्थे, सायद अर्कैमा चढ्थी । त्यो एक दिन केवल एउटा संयोग थियो । इन्स्टिच्युटमा आक्कल झुक्कल मात्रै देख्थें ।

शनिवार सधै टेस्ट हुन्थ्यो । एक शनिवार म जाँच दिएर फर्कदै थिएँ । माइक्रो चढें र लास्ट सीटमा गएर वसें । झ्यालको छेउको सीटमा उहि केटी थिई । पेपर हेरेर मार्क गेस गर्दैथी । उसले नि मलाई देखी र अलिक अकमकाए झैँ गरी । म उसँग वोल्न चाहन्थें, सायद ऊ पनि त्यहि चाहन्थी । तर कसैको वोली फुट्न सकेन, सायद हामी केहि वन्धनले वाधिएका थियौं वा लाग्थ्यो हामीवीच एउटा ठूलै काँडेतार वारिएको थियो । वालाजु चोक पुगेसी ऊ माइक्रोबाट ओर्लिइ, म उसैलाई हेरीरहें । अलिक टाढा पुगेपछि पछाडी फर्केर हेरी, अनि मिठो मुस्कान दिएर गइ । म लाटिए झैँ भएँ, कसैलाई यति सुन्दर मुस्कानमा पहिलोपल्ट देखेको थिएँ । सायद भगवानले कसैकसैलाई फुर्सदमा बनाएका हुन्छन, कला भरेका हुन्छन, फूलबुट्टाले सिंगारेका हुन्छन, यीनी तिनै मध्य एक थिइन् ।

यस्तै गरि दिनहरु बित्दै गए । ३ महिनाको व्रिज कोर्स सकिएको पनि पत्तो भएन । अव त रिजल्ट आउने बेला पनि भयो । नभन्दै असारको अन्तिम साता रिजल्ट आयो । डिस्टिंकसन आएको रहेछ । म कक्षा प्रथम सहित स्कुलबाट अहिलेसम्मकै सर्वोत्कृष्ट अंक ल्याउने छात्र भएँ । खुसीको सिमा रहेन । रिजल्ट आएसी घर गएँ । स्कुलमा सम्मान तथा विदाई कार्यक्रम आयोजना गरिएको थियो । यसैपाली देखि सुरु भएको छात्रवृति अन्तर्गत मैले रु १० हजार छात्रवृति पनि पाएँ । सबैले सुन्दर र उज्ज्वल भविष्यको शुभकामना पनि दिए ।

काठमान्डौ आएँ । बागबजारमै एउटा नाम चलेको प्लस टु कलेजमा भर्ना भएँ । मेरो गन्तव्यको अर्को एउटा अध्याय थपियो । ११ कक्षाको पहिलो दिन,

“हे, तिमी पनि यहि एडमिसन भयौ?” पछाडी एउटा परिचित आवाजले वोलाईरहेको थियो ।

“ओ, तिमी??” मैले जवाफ फर्काएँ ।

“अँ म, मी आयशा” उसले हात अगाडी बढाई ।

“म आकाश” मैले पनि हात लम्काउदै जवाफ फर्काएँ ।

“नाउ वी आर फ्रेन्स ओके?”

“स्योर, भैहाल्छ नि”

“अनि हाउ वाज योर रिजल्ट?” ऊ प्राय प्रश्न अंग्रेजीमै गर्दैथी । म एक एक गरेर जवाफ फर्काउदैथें, यो दृश्य कतै जागिरका लागि दिएको इन्टरभ्यु जस्तो लाग्दैथ्यो ।

“एट्टी टु पर्सेन्ट, तिम्रो नि?”

“मेरो एट्टी फो, ल कंग्राच हामी दुवैलाई ”

गफ गर्दा गर्दै सर क्लासमा छिर्नुभो । म केटाहरुको ग्रुपमा गएँ, ऊ केटीहरुको हुलमा मिसीई ।

कलेज सकिएसी हामी दुवै संगै फर्कियौं । चाडै नै हामी दुई राम्रा साथी भइसकेका थियौं । कलेज आउने जाने सँगै गर्थ्यौं ।

एक दिन विहान माइक्रोमा हामी दुवै कलेज जादै थियौं । ड्राइभरले माइक्रो वेतोडले हाँकिरहेका थिए । माइक्रो प्याक नै थियो । विहान भएकाले रोडमा खासै गाडी पनि थिएन । शोह्रखुट्टेको उकालोमा पुग्दा गाडीले टर्निंग लिएन । उताबाट मिनीवस पनि हुइकिदै आइरहेको थियो । झर्याम्म ठोकियो, सिसाहरु फुटे र गाडी कोल्टे फर्कियो । सवै चिच्याए, आयशाले मलाई च्याप्प समाती । म अचेत झैँ भएँ । त्यसपछि के के भयो पत्तो पाइन…..

क्रमशः

पत्रकारहरुलाई खुला पत्र

यो लेख अनलाइन डिजिटल पत्रिका “सेतोपाटीमा” छापिएको थियो!!

आदरणीय पत्रकार बन्धुहरु,

नमस्ते !

म एक आम सर्वसाधारण नेपाली। हजुरहरुको पत्रिका, समाचार र रिपोर्टहरुको नियमित पाठक पनि । समाचार सम्प्रेषण, प्रसारण र प्रकाशन सम्बन्धी केहि गुनासा र सुझावहरु भएकाले यो पत्र लेख्दैछु। म पत्रकारिताको विद्यार्थी नभएकाले यस विषयवारेमा मेरो बुझाई, ज्ञान र चेतना कतिसम्म सहि या गलत रहेछ यसको मुल्यांकन हुनेछ भन्ने विश्वास लिएको छु ।

सामान्यतया, समाजमा कुनै घटना घट्छ । राजनीतिक, सामाजिक, आर्थिक, खेलकुद, स्वास्थ्य, मनोरंजन आदि विभिन्न विधाका घटनाहरु सार्वजनिक चासोको विषय भएमा फिल्ड रिपोर्टरहरुले त्यसलाई खेस्रा वनाएर टिप्छन । अनि आवश्यक सम्पादन पछि रेडियो, टेलीभिजन, पत्रिका, अनलाइन तथा संचारका अन्य विभिन्न माध्यमबाट त्यो समाचार प्रकाशन र प्रसारण गरिन्छ र आम जनता सामु आइपुग्छ। वास्तवमा पत्रकारिता पेशा भनेको नदीका दुई किनाराका रुपमा रहेको “समाजमा घटेका घटना” र “आम जनता” लाई जोड्ने एउटा पुलजस्तै हो। म लगायत धेरै मानिसहरुको यस प्रक्रियाका बारेमा बुझाई पनि यहि हो ।

आम जनतासँग प्रत्यक्ष जोडिएका विषयवस्तु र घटनाहरुलाई जस्ताको तस्तै जनताकै माझमा पुराइने पेशा पत्रकारिता हो । यसै कारणले र राज्यका तीनओटै निकायले गर्ने काम-कारबाहीको पहरेदारको भूमिका निर्वाह गर्ने भएकाले पनि यो क्षेत्रलाई राज्यको चौथो अंगको रुपमा तुलना गर्दै आइएको छ । अरु क्षेत्रलाई नियमन र खबरदारी गर्नुपर्ने पेशा पत्रकारिता आफै चै कतिको इमानदार छ त। के साँचै पत्रकारहरुले आफूलाई ऐनाको रुपमा उभाएर सामाजिक विसंगती, विकृति र कुरीतिहरुलाई आम जनताको माज छर्लंग पारिदिने काम गरेका छन् त । यी प्रश्नहरुको जवाफ खोज्नु अहिलेको टड्कारो आवश्यकता देखिएको छ । यसै विषयमा चुरो खोतल्न मैले केहि सवालहरुलाई बुँदागत रुपमा उल्लेख गरेको छु ।

१.पत्रकारिता र इमानादारिता:
इमानदारिता भनेको पत्रकारिताको मुटु हो। यो विनाको पत्रकारिता मृत पत्रकारिता वन्छ । के पत्रकारहरु आफ्नो पेशा र कर्तव्य प्रति साँचै इमान्दार छन् त ? के हाम्रो पत्रकारिता साँच्चै कुनै राजनैतिक पार्टीको गोटी वा व्यापारिक घरानाको दास वन्नबाट उन्मुक्त छ त ? आर्थिक प्रलोभन, राजनैतिक दलप्रतिको झुकाव, डर, त्रास र धम्कीबाट प्रभावित भएर भन्दा नि आम मानिसको सहि सूचना पाउने नैसर्गिक अधिकारलाई कतिसम्म न्याय गर्न सकेका छन् पत्रकार मित्रहरुले । त्यसैले आफू भित्रको पत्रकारलाई जीवन्त राख्नको निम्ती भए पनि एक पत्रकारले इमानदारिता नभुल्नुको विकल्प छैन ।

२.पत्रकारिता र सत्यता:
मैले रेडियो, टीभी, पत्रपत्रिका वा अनलाइनमा कुनै समाचार सुनें वा पढें। के म त्यो समाचार सत प्रतिशत सत्य छ भनेर ढुक्क बन्न सक्छु ? मैले कालोलाई कालो र सेतोलाई सेतो नै भनेको पढिरहेको वा सुनिरहेको छु, वा ठिक उल्टो ? पत्रकारिताको उदेश्य जनतालाई सहि सूचनाले सूसुचित गर्ने हो, तर पत्रकारिता यहिं चुक्यो भने? हो, हामी आम मानिसहरु सत्य र तथ्य युक्त समाचारका भोका हौँ । तर प्रतिस्पर्धाको वा सस्तो लोकप्रियताको नाममा पस्किएका आलोकाँचो समाचारका भुक्तभोगी भने हुन सक्दैनौं ।

३.पत्रकारिता र प्राथमिकता
प्राथमिकता र आवश्यकता पत्रकारिताका अर्का महत्वपूर्ण पाटाहरु हुन्। एउटा उदाहरण, हुम्लामा र मुगुमा मानिसले चामल र नुन नपाएको समाचार प्राथमिकतामा राख्ने कि काठमाडौंमा कुनै एउटा पाँचतारे होटलमा भएको सम्मलेन र भोजको समाचार। रुकुम र जाजरकोटमा जनताले न्युनतम स्वास्थ्य सेवा नपाएर छटपटाइरहेको समाचार प्राथमिकतामा राख्ने कि कुनै दलका एक नेता स्वास्थ्योपचारको लागि विदेश लागेको समाचार। कुन समाचारले विशेष महत्व पाउनुपर्छ, र यो खबर आम मानिसले थाहा पाएमा कतिलाई प्रोत्साहन र मिल्छ र कति नराम्रा कामहरु निरुत्साहित हुन्छन । घटनाक्रमहरुलाई त्यसै अनुरुप प्रकाशन र प्रसारण गरे पत्रकारितामा थप सुगन्ध थपिन जान्छ।

४.पत्रकारिता र जिम्मेवारी
निश्चय नै पत्रकारिता एउटा जिम्मेवार पेशा हो । जनताले कसैलाई ताली र हाईहाइ अथवा गाली र वाई वाई दिने संचार माध्यमको समाचारमै भर पर्छ । गलत बाटोमा लागेकालाई सहि बाटोमा ल्याउन तथा सहि बाटोमा लागेकालाई अझै प्रोत्साहन दिने वातावरण मिलाउन पत्रकारहरुको अहम् भूमिका रहेको हुन्छ । अनि यति जिम्मेवार क्षेत्रमा रहनुभएका पत्रकारहरु के आफ्नो जिम्मेवारी गहन रुपले निर्वाह गरिरहनुभएको छ त ? खोजी पत्रकारिता, परोपकारी पत्रकारिता आदि जस्ता यस क्षेत्रका विविध आयामहरूलाई आफ्नो व्यावसायिक जीवनमा कतिको लागु गर्नुभएको छ त्यो पनि मननयोग्य छ ।

वास्तवमा पत्रकारिता एउटा जटिल पेशा पनि हो । सत्य तथ्य बाहिर निकाल्न खोज्दा एकथरी पक्षलाई त्यसमा चित्त नबुझ्न पनि सक्छ। समाचार लेखेकै भरमा कति पत्रकारहरु माथि भौतिक आक्रमण भएको र आफ्नो व्यतिगत जीवनयापनमा समेत असुरक्षा बढेको कुरा पनि सर्वविदितै छ । विगतका युद्दकालमा होस् वा अन्य विसम परिस्थितिमा पत्रकारहरुले भोग्नु परेको असहजतालाई हामीले विर्सनु हुदैन। विभिन्न कालखण्डमा भएका राजनैतिक परिवर्तनमा पनि पत्रकारहरु अतुलनीय योगदान रहेको छ। पारिश्रमिक, सामाजिक सुरक्षा लगायत अनेकन प्रतिकुलतामा पनि आफ्नो व्यक्तिगत स्वार्थलाई तिलान्जली दिएर, एक सच्चा, कर्मनिस्ठ र इमानदार पत्रकारिताको धर्म निभाइराहनुभएका पत्रकार वन्धुहरुलाई हार्दिक नमन नगरिरहन सकिन्न ।

अन्त्यमा,
पत्रकारहरु भनेका समाज परिवर्तनका संवाहक पनि हुन् । देशको राजनीतिक, आर्थिक र सामाजिक स्थिति उकास्न पत्रकारहरुको पनि ठूलो भूमिका रहेको हुन्छ। त्यसैले व्यावसायिकता, सस्तो लोकप्रियता र कुनै किसिमको प्रलोभनमा परि आम जनताको सहि सूचना र समाचारले सुसुचित हुने अधिकारबाट कुण्ठित नगरियोस । वरु एक जिम्मेवार पेशाकर्मीको नाताले पेशागत धर्म, इमानदारीता र न्युनतम मूल्य र मान्यता नभुली सदा आफ्नो कर्तव्यपथमा लागिरहनुहोस्। शुभकामना ।
पुरुषोत्तम अधिकारी
आम नेपाली जनताको तर्फबाट

नौबिसेदेखि नागढुंगासम्म सधैँ किन सास्ती?

यो लेख अनलाइन डिजिटल पत्रिका “सेतोपाटीमा” छापिएको थियो!!

साँझ झमक्क परिसकेको छ। आधा घण्टादेखि माइक्रो गुड्न सकेको छैन। विपरीत दिशाबाट हुइँकिदै आएको रात्रिबस र ट्रकहरुले उडाएको धुलोबाट बच्न माइक्रोको सबै झ्याल बन्द छन्। सडक धुलोले कुइरीमण्डल बनाएको छ भने बाटोमा मोटरसाइकल चालकहरु खाल्डाखुल्डी र धुलो चिर्दै अघि बढ्दैछन्। पट्यारलाग्दो त्यो कुराइबाट बल्लतल्ल गाडी गुड्यो। फेरि अलिक माथि गएर अर्को जाममा परियो। पन्ध्र मिनट यसरी नै गाडी रोकियो। त्यहाँ पनि अवस्था उही थियो। माइक्रो र कार चालकहरु ओभरटेक गरी जथाभावी गाडी छिराइरहेका थिए। यसले ट्राफिक थप जटिल त बनाउँदै थियो नै, यसको व्यस्थापनको निम्ति खटिएर लागिपर्ने त्यहाँ कोही थिएन। आधा घण्टामा उक्लने बाटो लगभग डेड घण्टा लाग्यो। मुस्किलले काठमाडौँ छिरियो।
यो कतै टाढाको घटनाक्रम होइन, देशको राजधानी छिर्ने मुख्य नाका नागढुंगा-नौबिसे सडकखण्डमा दिनहुँ देखिने दृश्य हो।

पुर्ख्यौली घर धादिङ नै भएकाले यो बाटोसँग म राम्रैसँग परिचित छु। वर्षदिनको दशैँ मनाएर गाउँबाट फर्कंदा यो बाटोमा घन्टौं जाममा अड्किएर मध्यरातमा काठमाडौँ छिर्नुपरेको तितो अनुभव पनि मसँग छ। लामो दुरीको यात्रामा काठमाडौँ आउँदा लौ अब त गन्तब्य आइपुगियो जस्तो लाग्दै गर्दा यहाँको यो सधैंको समस्याले मन खिन्न गराउँछ। त्यस्तै काठमाडौँबाट फर्कँदा समेत यात्राको सुरुमै देखिने सडकको यो दुर्दशाले उपत्यका बसाइलाई बिर्सनयोग्य बनाउँछ। अझ दिनहुँ हजारौ यात्रुबाहक तथा मालबहाक गाडी गुड्ने देशको राजधानी छिर्ने मुख्य नाकामा सडकको यो हविगतले देशको विकासक्रमको स्थिति प्रस्टै झल्काउँछ।

चर्चा अहिले भइरहेको सडकमर्मत र चौडा गर्ने कामको गरौँ। प्राय: म काठमाडौँ छिर्दा यहाँ सडकसम्बन्धी कुनै न कुनै निर्माणकार्य भईरहेको देख्छु। बर्षेनी मर्मतसंहार हुने र फेरि एकै वर्षमा बिग्रने यहाँको पुरानो समस्या हो। यस्तो मर्मतसंहार बालुवामा पानी खनाएझैँ भएकाले बाटोलाई ढलान गरेर स्थायी रुपमै पक्की बनाउने काम केही समय अघिदेखि भइरहेको रहेछ। त्यसै अन्तर्गत सडकको माथिल्लो खण्डको केही भागमा काम समेत भइसकेको छ। तर, मुख्य समस्या रहेको झ्याप्ले खोला लगायतको क्षेत्र र खानीखोला भन्दा माथिको क्षेत्रमा अझै पनि त्यो काम बाँकी नै छ।

मर्मत गर्ने काम भइरहदा एकतर्फीमात्र बाटो संचालन गर्नुपर्ने हुनाले त्यहाँ सधैँजसो जाम भइरहन्छ। देशको राजधानी छिर्ने जस्तो संवेदनशील र महत्वपूर्ण बाटो जतिसक्दो चाँडो र गुणस्तरीय रुपले सम्पन्न गर्नुपर्ने हुन्छ। तर सम्बन्धित निकायको ढिलासुस्ती र लापरवाहीले आम यात्रुवर्गले दिनहुँ दुख पाइरहेका छन्। अझ कहिलेकाहीँ यही सडकखण्डमा बीच बाटोमा गाडी बिग्रने र त्यसलाई नपन्छाउँदा घन्टौँको जामले यात्रुवर्गले सास्ती बेहोर्नुपरेको समाचार पनि बेलाबेलामा आइरहन्छ।

देशको राजधानी छिर्ने घाँटी अथवा भनौं मुख्य मार्ग भएर पनि यस सडकमा सम्बन्धित निकायको पर्याप्त ध्यानाकर्षण भएको छैन। यो सडकखण्डमा उडेको धुलो र घन्टौंको जामले सार्वजनिक चासोको विषयमा सरकारी निकायबाट हुने ढिलासुस्ती मात्र दर्शाइरहेको छैन, देशको सडक विभाग, सम्बन्धित ठेकेदार र इन्जिनियरहरुको समेत खिल्ली उडाइरहेको छ। त्यसैले सम्बन्धित निकायले पहल गरी यथासक्य चाँडो यो सडक मर्मतसंहार र स्तरउन्नतिको काम सकाउनु टड्कारो आवश्यता देखिएको छ।

परिवर्तन…

आँखुखोला अनि सुकौरा फांटको अवलोकन गर्दै

यो दिनको धेरै लामो समयदेखि पर्खाइ हुन्थ्यो । हरेक दिन स्कुल जानु अगाडी दशैँ आउन यति दिन बाँकी छ भनेर औला भाँचिन्थ्यो । विहान ७ वजे धादिंग वसपार्कबाट खहरेको लागि गाडी छुट्थ्यो । अरु सबैठाउ जाने गाडी गोंगबुको नयाँ बसपार्कबाट छुट्ने भए पनि धादिंग जाने गाडी माछापोखरीबाट छुट्थ्यो । आफ्नो गाउँलाई चै किन हेलाँ गरेर छुट्टै राखेको भनेर त्योवेला खुव चित्त दुख्थ्यो । हरेक वर्ष मनभरी हर्ष र खुसीका पोकाहरु संगालेर दशैंमा यसरीनै काठमान्डौ छोडिन्थ्यो, आफ्नो जन्मथलोको लागि, आफ्नै प्यारो गाउँको लागि ।

धादिंगवेसीबाट पनि गाडीमा कच्ची बाटो हुदै ४ घण्टा लाग्थ्यो खहरे पुग्न । अलिक चाँडो दशैँ भएको बेलामा पानी परिरह्यो भने बाटो चिप्लो भएर गाडी जान्थेन । अनि खुट्टैले हिड्नुपर्थ्यो त्यो बाटो । गाउँ नजिकै आँखुखोला थियो, अनि टारीवेशी भन्ने ठाउँमा त्यो खोला तर्नुपर्थ्यो । पक्की पुल नभएको कारण एक पटक तुइनमा चढेर त्यो खोला तरिएको थियो । खोलामाथिबाट डोरीमा वाधिएको टोकरीमा वसेर खोला तर्दा कम्ता डर लागेको थिएन । त्यतिखेर गाउँमा मोबाइल को त के कुरा ल्यान्डलाइन फोन भेट्टाउन नि मुस्किल पर्थ्यो । टिभी पनि खासै थिएन । दशैँ ताका वेलुकीपख हाई स्कुल अगाडीको चौतारीमा जेनेरेटर चलाएर सी. डी. बाट टीभीमा नेपाली फिल्म देखाउने चलन पनि थियो । वच्चादेखि बुढासम्म फिल्म हेर्न ठूलो चौर नै खचाखच भरिएको दृश्य हेर्नलायक हुन्थ्यो । ठूलो भए पछि गाउँमा एउटा फिल्म हल त जसरी पनि बनाउछु भन्ने लागेको थियो ।

गाउँमा त्यतिवेला खच्चडहरु निकै हुन्थ्यो, मैले खहरेको “ख” खच्चडबाटै राखेको होला भनेर सोच्थें । लेकतिर बाटो नपुगेकोले सबै सामानहरु खच्चडले नै बोकेर लैजान्थ्यो । नुन देखि चामलसम्म बोक्ने यातायातको भरपर्दो साधन त्यहि खच्चड थियो । खच्चडहरुको हलमा एउटा नाइके खच्चड हुन्थ्यो, उसको टाउकोमा श्रीपेच जस्तो लगाइएको हुन्थ्यो भने अनुहार पनि सिंगारिएको हुन्थ्यो । खच्चडले लात्ताले हान्छ अरे भनेर पर पर भएर हिड्थें । धन्न खच्चडको लात्तो कहिले खानुपरेन । 🙂

शशस्त्र युद्द ताका साउँ डाँडामा आर्मीको क्याम्प थियो । त्यहाँ वेलावेलामा हेलीकप्टर आइरहन्थ्यो । दशैँ-तिहार ताका युद्दविराम हुन्थ्यो, खासै घटनाहरु हुन्थेन । तर पनि मनमा डर लागिरहन्थ्यो । घरका भित्ताहरुमा, चौतारीमा, ठूला-ठूला ढुंगामा हसिया-हथौडा अनि क्रान्तिकारी नाराहरु पोतिएका हुन्थे । माओबादीहरु भनेका कस्ता होलान, बन्दुक पड्काउदै आए भने कता भाग्ने होला, सुतेको वेलामा पो केहि हुने हो कि भन्ने डर सधै भैरहन्थ्यो ।
जीवनयात्राका दुई दशक पार गर्दै गर्दा करिव २० दशैँ गाउँमा मनाइयो । अहिलेसम्म हरेक दशैँ मैले गाउँमै मनाएको छु । हरेक दशैंमा गाउँमा विभिन्न परिवर्तनहरु देख्थें । परिवर्तन प्रकृतिको नियम हो, शास्वत सत्य पनि हो । अन्तिम पल्ट ७० सालको दशैँ मनाउदै गर्दा गाउँको परिवर्तनलाई नजिकबाट नियाल्ने मौका पाएँ । हो मेरो गाउँ, म जन्मेको थलो त निकै परिवर्तन भएछ, गाउँले साँचिकै काँचुली फेरेछ ।

मैले तुइनबाट तरेको टारीवेशीमा आँखुखोलामाथि मोटर हिड्ने पक्की पुल छ । सबैको हातहातमा मोबाइल छ । खरवारीमा मोबाइलमा गीत सुन्दै घाँस काटेको दृश्य होस् वा वाटोमा गीत सुन्दै हिडेको दृश्य, यी सबै सामान्य भएका छन् । विजुलीका खम्बाहरु छन्, अनि प्राय घरका छानामा डिसहोमका रिसिभरहरु छन् । गाउमा खच्चडहरु छैनन, खच्चडको काम चारपांग्रे मोटर गाडीहरुले गर्न थालेको छन् । विहान खच्चडको घाँटीमा बाधेको घण्टाले निन्द्रा व्युझाउने गाउँमा आजकाल मोटरवाइकको भटभटले एकाविहानै निन्द्रा भंग गराउदो रहेछ । गाउमा न त आर्मी क्याम्प, न त माओबादीका बन्दुकहरुनै छन् । ति भित्तामा पोतिएका क्रान्तिकारी नाराहरु पनि फिक्का भएका छन्, मधुरा भएका छन् । सायद अव तिनका अस्तित्व पनि मेटिए होलान, सार्थकता पनि मेटिए होलान । ति नाराहरु केवल नारामै सिमित रहे, नाराभन्दा माथि उठ्न सकेनन ।

तर सबैथोक फेरिएका छैनन, कलकल बगीरहने आँखुखोला अझै नि उस्तै सुसाइरहेकी छिन, एकतमासले, आफ्नै भाकामा, आफ्नै लयमा । चौतारीका वर-पिपल उस्तै छन्, शितल छाहारी उस्तै छन् । मन्द बहने हावामा उही सुवाश छ, उहि मिठास छ ।

मेरो गाउँ प्रतिको माया पनि फेरिएको छैन, झन अझै बढेको छ । हरेक पटक गाउँ जाँदा अझै त्यहि गीत सम्झन्छु,
उकाली ओराली गर्दै,
आँखाभरि रहर भर्दै,
आँधिबेरी संग लड्दै,
खोला, नदि, सागर तर्दै,
दुख पिडा विर्सदै म आएँ,
परदेशबाट फर्की आएँ,
आफ्नै गाउँ फर्की आएँ,
नयाँ नयाँ सपना ल्याएँ….. 🙂

टारीवेशीको पुल

आँखुखोला हाइड्रोपावर

खहरे वजार

स्वास्थ्य खोज्दै देश…..

यो लेख डा. समिर लामाको ब्लग http://www.myhealthynepal.blogspot.com/2013/08/blog-post.html मा प्रकाशित भएको थियो ..

कलेजमा लन्चको समय हुदै थियो, म खाना खाइहोरी लाइब्रेरी पुगें । थोरै मात्र समाचार र धेरै विज्ञापन छापिने हाम्रा राष्ट्रिय दैनिकहरुहरुमा पढौं-पढौं लाग्ने समाचार अझै निकै कम हुन्छन । कान्तिपुरको प्रथम पृष्ठ र अन्नपूर्ण पोस्टको भित्री पानामा छापिएको समाचारहरुले मेरो ध्यान आकर्षित गर्यो । यीनै समाचारहरुले मलाई धेरै पहिले देखि मनमा गाँठा परेर रहेका सुर्कनेहरु खोल्न यो लेख लेख्न प्रेरित गर्यो ।
कान्तिपुर दैनिकमा हेडलाइन बनेर आएको समाचार थियो : “मुगुमा सुत्केरीको वेहाल, कसैलाई रगत छैन कसैलाई उपचार”। अन्नपूर्ण दैनिकको खबर थियो “समयमा उपचार नपाउदा शिशुको मृत्यु” । (p)

स्वस्थ जीवन जीउन पाउनु हरेकको जीवनको न्युनतम र आधारभूत आवश्यकता हो । स्वस्थ मानिसले स्वस्थ समाज बनाउन सक्छ । स्वस्थ समाजबाट नै सम्वृद्ध र सम्मुनत राष्ट्र निर्माण हुन्छ । तर यीनै स्वास्थ्य सेवाको न्युनतम मापदण्डको घेराभन्दा माथि उठ्न नसकेको कारण हाम्रो देश आफै एउटा जटिल विमारबाट ग्रस्त छ । यसकै परिणामस्वरूप आजभोलि यस्ता समाचारहरु एक पछि अर्को गर्दै आइरहेका छन् । यस्ता कारुणिक र हृदयस्पर्सी घटनाहरुले हाम्रो देशको स्वास्थ्य संरचना र स्वास्थ्य सेवाको कहालीलाग्दो अवस्थाको ज्वलन्त चित्रण गरेको छ ।

अब एकपटक सोच्नै पर्ने वेला आएको छ, यो स्थिति कहिलेसम्म? कहिलेसम्म सुत्केरी आमाहरु उपचारको अभावमा अस्पतालको वेडमा यसरीनै वेहोस भैरहने? कहिलेसम्म समयमा उपचार नपाउदा शिशुहरूले अकालमै जीवन गुमाउने? कहिलेसम्म हामी सरकारी नालायकपना र निरिह डाक्टरहरुलाई धिकार्दै बस्ने? हो अब जवाफ खोज्ने वेला आएको छ ।
कहाँ छ त समस्या? किन घट्छन यस्ता घटनाहरु?
कुनै पनि देशको स्वास्थ्य क्षेत्र राम्रो हुनुमा ३ ओटा संरचनाविच उचित तालमेल हुनु जरुरी छ: पहिलो सरकारी संयन्त्र, दोश्रो चिकित्सक र स्वास्थ्य जनशक्ति अनि तेस्रो आम जनता ।
१. सरकारी संयन्त्र: देशको स्वास्थ्य क्षेत्र सुदृढ बनाउनुमा सरकारी संयन्त्रको मुख्य भूमिका रहेको हुन्छ । चिकित्सक र दक्ष जनशक्तिलाई कार्यक्षेत्रमा खटाउने देखि लिएर नियम कानुनको तर्जुमा र पालना गराउने सम्म सराकारी संयन्त्रको हात हुन्छ । हाम्रो देशमा अहिले हरेक निर्वाचन क्षेत्रमा एउटा प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र हुने र त्यहाँ कम्तिमा पनि एक जना एम. बी. बी. एस. चिकित्सक हुनैपर्ने व्यवस्ता छ । तर विडम्बनाको कुरा दुर्गम जिल्लाहरुमा प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र त के, जिल्ला अस्पतालनै डाक्टर विहिन छन् । उचित तलव र सुबिधा र साधन स्रोत उपलब्ध गराएर चिकित्सकहरुलाई दुर्गम भेगमा रही उपचार गर्न सक्ने वातावरण सिर्जना गर्नु राज्यको दावित्व हो तर ऊ यहाँ चुकेको छ ।
२. चिकित्सक र स्वास्थ्य जनशक्ति: पछिल्लो समयसम्म लगबग १३००० जना चिकित्सकले मेडिकल काउन्सिलमा रजिस्ट्रेसन भए पनि यी मध्ये लगबग आधा चिकित्सक विदेश पलायन भएका छन् । नेपालमै रहेका चिकित्सक पनि शहर केन्द्रित छन् । सरकारी छात्रवृतिमा पढेका र निश्चित समय सरकारले खटाएको ठाउँमा सेवा गर्छु भनेर हस्ताक्षर गरेकाहरु पनि दुर्गममा जान आनाकानी गरिरहेका छन् । आवश्यकता भन्दा थोरै मात्र रहेको जनशक्ति अनि त्यहि थोरैमा पनि रहेको यस्तो किचलो पनि यस स्थितिको एउटा कारण हो ।
३. आम सर्वसाधारण: आफ्नो सबैभन्दा ठूलो डाक्टर आफैं हो । जवसम्म हरेक मानिस आफ्नो स्वास्थ्यमा आफै सचेत हुदैन, अरु वाहिरी कुराहरु स्वत गौंड भैदिन्छ्न । जनमानसमा चेतनाको स्तरको कमी र त्यसले गर्दा Health seeking behavior र Healthy attitude को अभाव अर्को कारण हो । जानेबुझेको र थाहा भएको स्वस्थ व्यवहार पनि आफ्नो जीवनमा लागु नगर्दा पनि यो स्थिति आउन सक्छ ।

समाधान के त?
समाधान समस्यामै लुकेको हुन्छ । समस्याको पहिचान गरिसकेपछि यी तिनवटै संयन्त्रले आफ्नो तवरबाट हल निकाल्नुपर्छ ।
१. सरकारले व्यवस्था भए अनुरुप दरबन्दीमा चिकित्सक खटाउने
२. चिकित्सकहरुलाई उचित तलवमान र उपचारको लागि चाहिने औषधी, अन्य साधान श्रोतको व्यवस्था गर्ने, इमान्दार र लगनशील चिकित्सकहरुलाई पुरस्कृत गर्ने,
३. चिकित्सकहरुले पनि देशको अवस्थालाई मध्यनजर गर्दै आफ्नो वल बुताले भ्याएसम्म स्वास्थ्य स्थितिको उत्थानको लागि पहल गर्ने
४. आम सर्वसाधारण पनि आफ्नो स्वास्थ्यमा सचेत हुने, स्वस्थ व्यवहार अपनाउने, र जानेबुझेका कुरा आफ्नो जीवनमा पनि लागु गर्ने अनि अरुलाई पनि सिकाउने
५. स्वास्थ्यको व्यापारीकरण, यस क्षेत्रमा खुलेर लागिपरेका माफियाहरु पनि पहिचान गरेर त्यस किसिमको प्रवृति निर्मुल गर्न राज्य र आम सर्वसाधारण लागिपर्ने
६. राज्य, चिकित्सक र आम सर्वसाधारण सबैले हातेमालो गर्दै सौहार्दतापूर्ण तरिकाले काम गर्ने

अन्त्यमा,
स्वस्थ्य समाज, स्वस्थ देश र स्वस्थ संसार निर्माणको संगिन सपना साकार पार्ने मन्त्र जप्दै अगाडी बढिरहेको एउटा चिकित्साशास्त्रको विध्यार्थीको नाताले यस्ता घटनाहरु निश्चय नै मेरा लागि पनि चुनौती हुन् । यस्ता चुनौतीहरुसंग डराएर भाग्नु भन्दा पनि डटेर सामना गर्नुपर्ने आगामी दिनको टड्कारो आवश्यकता हो । अत: विसंगति र वेथितिलाई चिर्दै, आफ्नो मन, वचन र कर्मले भ्याएसम्म स्वस्थ र सम्वृद्ध नेपाल निर्माणको विगुल फुक्दै आम जनताको स्वास्थ्य उत्थानको निम्ति जीवनभर लागिरहने प्रण गर्दछु ।

हो, सूर्य फेरि उदाउनेछ….

टाढा क्षितिजमा रुमल्लीरहेको सूर्य,
दिनभरको थकान मेटाउदै,
अस्ताउन खोज्दैछ,
विश्राम रोज्दैछ,
टिलपिल टिलपिल गर्दै,
मधुरा किरण छर्दै,
विलय हुदैछ,
हो, सुर्य डुब्दैछ, अस्ताउदैछ । ।

सेतो चाँदीका घेरारुपी,
बादलसंग लुकामारी खेल्दै,
दिनभरी उसले संसार देखेको छ,
नानाथरी मानिस,
ति मानिसका आनीवानी,
चालचलन र व्यवहार,
हेर्दाहेर्दै ऊ थाकेको छ,
तर पनि,
निशब्द ऊ हेर्न वाध्य छ,
फगत, अव ऊ विदा लिदैछ,
हो, सूर्य डुब्दैछ, अस्ताउदैछ । ।

तस्विर: गूगल

फेरि उदाउनलाई अस्ताउनै पर्छ,
नयाँ पालुवा पलाउन,
पुरानो ओइलाइकन झर्नैपर्छ,
वसन्तको लागि शिशिर,
र शरदको लागि बर्षा आउनैपर्छ,
हो,
बिहानीको लागि रात आउनैपर्छ,
सूर्य फेरि उदाउनको निम्ति,
निसंकोच अस्ताउनै पर्छ । ।

तर यो अन्त्य,
केवल अन्त्य मात्र होइन,
नयाँ सुरुवात पनि हो,
नयाँ जोश र उमंग भर्न,
उज्ज्यालो ज्योति छर्न,
मिर्मिरे विहानीको घडीसंगै,
चरीको चिर्विरसँगै,
बलेनीबाट शितको थोपा,
तप्प तप्प झर्दै गर्दा,
पुर्वे आकाशको क्षितिजबाट,
सूर्य फेरि उदाउनेछ,
हो, सूर्य फेरि उदाउनेछ । ।